en 5 andere vragen aan onze community building expert Cindy
In elk overleg, op elk congres en in elke toekomstvisie over de ouderenzorg komt ‘ie voorbij, de term ‘community building’. Maar betekent dat nou precies? En waarom droomt iedereen in de ouderenzorg van een 2050 waarin buurtbewoners de deur van woonzorglocaties platlopen? We hebben het erover met onze projectleider en community building expert Cindy Koopsen!
Hi Cindy! Om te beginnen: wat is community building nou precies?
“Het doel van community building is het vormen van een gemeenschap waarin mensen elkaar kennen en bereid zijn om samen te leven op een manier die voor iedereen acceptabel is, dus goed genoeg.
Community building lijkt te impliceren alsof je zo’n gemeenschap vanuit het niets gaat opbouwen. Dat is natuurlijk flauwekul, er is altijd een gemeenschap. Maar kent men elkaar ook binnen die gemeenschap en zijn mensen bereid dingen voor elkaar te doen? Dat is de vraag.
Wanneer we het tegenwoordig over community building hebben, dan gaat het eigenlijk over het vergroten van het vermogen van mensen om elkaar op een bepaald thema te helpen en te ondersteunen.”
Waarom ben jij geïnteresseerd in community building?
“Community building is binnen de zorg opeens een heel hippe term, maar in mijn beleving is het concept zelf al heel oud. Ik herken de ideeën nog uit mijn studie Maatschappelijk Werk, al heette het toen nog niet zo.
De afgelopen 20 jaar heb ik me beziggehouden met strategisch vrijwilligersmanagement en samenwerking. Ik ontdekte dat gelijkwaardigheid heel belangrijk is in de samenwerking met vrijwilligers, net als het erkennen van elkaars belangen. Als opdrachtgever moet je zeggen: ‘Ik kan het probleem niet oplossen, Ik heb jou daarvoor nodig.’
Die gelijkwaardigheid is voor mij een belangrijk thema en dat vind je ook in community building terug. Ik houd me eigenlijk al mijn hele leven bezig met samenwerkingen die je niet kunt afdwingen, maar waarbij je elkaar dingen moet gunnen en elkaar op waarde moet schatten. Dat staat ook bij community building centraal.”
Tof! Wat zijn nou de grootste misverstanden die er leven over community building, nu het zo’n hippe term is geworden?
“Ik merk dat nog vaak wordt gedacht dat community building iets concreets en productiefs moet opleveren. Maar community building zorgt voor nieuwe relaties, verdieping van bestaande relaties, nieuwe manieren van samenwerken en nieuwe thema’s om op samen te werken.
Maar community building is een doel en geen middel. Het is een andere manier van kijken. Je moet niet denken: we hebben een personeelstekort, de mensen hier uit de wijk kunnen dat wel oplossen. Dat is geen goed uitgangspunt.
Niemand voelt zich geroepen om zomaar het roosterprobleem van de woonzorglocatie om de hoek op te lossen. Mensen in de wijk maken zich zorgen over de opvoeding van hun kinderen of hoe ze de zorg voor hun ouders moeten combineren met een veeleisende baan, de boodschappen, het huishouden en hun sportlessen. Mensen willen niet de oplossing zijn voor andermans shit.”
Waarom is community building dan toch interessant voor de ouderenzorg?
“In zorgorganisaties hoor ik vaak dat mantelzorgers en familieleden niet thuis geven, terwijl die kinderen, vrienden en kennissen vaak druk zijn met een achtergebleven partner verzorgen, het oude huis bijhouden of de tuin onderhouden. Mantelzorgers doen vaak ontzettend veel, maar niet binnen de zorginstelling of met de persoon die daar woont, en daardoor blijft het buiten beeld.
Wat community building in zo’n situatie doet, is op zoek gaan naar een gemeenschappelijk probleem: iets wat ons verbindt omdat het iedereen irriteert en iedereen het anders wil. Van daaruit ontstaat een gemeenschappelijke energie om dingen in beweging te brengen. Misschien is dat die tuin die een bewoner mist en een gebrek aan groen rondom de locatie. Of is de mantelzorg voor een nog thuiswonende partner te zwaar en kan de zorginstelling voor wat rust zorgen door een kort verblijf in de logeerkamer.
Als je die verbinding opzoekt, kun je langzaam de relatie uitbouwen en een sterke gemeenschap uitbouwen. Maar dat lukt niet als je alleen maar aan je eigen problemen wil werken. Je moet bij community building altijd op zoek naar wat mensen op dit moment al wel voor elkaar doen. Juist door die samenwerking is community building een goede manier om structurele problemen aan te pakken. Maar het kost wel tijd en energie. Het is geen magische oplossing.”
Wat zijn belangrijke voorwaarden voor een geslaagd community buildingproject?
“Mensen zijn bereid om veel voor elkaar en voor de gemeenschap te doen, maar dan moeten er wel aan een paar randvoorwaarden worden voldaan. Ten eerste moet hun bijdrage passen bij wat mensen kunnen. We hebben allemaal dingen waar we goed in zijn en die ons makkelijk afgaan. Daar moet je naar op zoek.
Daarnaast moet hun bijdrage zinvol zijn, ze moeten de meerwaarde ervan inzien voor een ander of voor zichzelf. En mensen moeten er energie van krijgen. Want als je ergens energie van krijgt, dan houd je het vol.”
Hoe kan community building bijdragen aan de grote uitdagingen van de ouderenzorg?
“Binnen de zorg komen veel nieuwe medewerkers die graag willen, maar toch snel weer weg zijn. Voor hen ontbreekt vaak een beetje ‘leuk’. Dat is misschien een flauw woord, maar als jij elke dag meer energie krijgt van je werk dan het kost, dan blijf je terugkomen.
Community building vraagt precies dat van een organisatie: dat je daar naartoe gaat waar de energie zit. Daar zijn mensen enthousiast en daar komen dingen in beweging. Als je succesvolle community building doet rondom de activiteiten van de zorginstelling, dan kan dat écht verschil uitmaken voor je personeelsprobleem.
Als je de problemen van mantelzorgers samen aanpakt, dan kan je tot allerlei oplossingen komen die schelen in de personele kosten. Maar dat zeg ik maar heel weinig hardop tegen zorginstellingen, want dan gaat dat de leidende motivatie worden. Ik geloof er niet in dat de wijk gaat helpen met cliënten wassen en aankleden. Ik geloof in samen zoeken naar maatwerkoplossingen die voor iedereen passen.”
Wil jij graag meer contact met de buurt?
Cindy denkt graag met je mee over een mooi project! Stuur haar een berichtje op cindy@clubgoud.com om eens een kop koffie te drinken.