De afgelopen twee jaar organiseerden we met Club Goud binnen het project Kunst Dichterbij vijf keer een kunstcursus voor Nijmeegse ouderen. Er was een een cursus met recyclekunst van gevonden voorwerpen, een cursus poëzie en een cursus door een grafisch vormgever. Het doel van de cursussen? Creatieve talentontwikkeling van ouderen en mensen samenbrengen. Met elke nieuwe geleerde kunsttechniek en elke gezellige bijeenkomst groeide de wereld van de ouderen een beetje.
Dit was Kunst Dichterbij:
Creatieve cursus door Jolijn Ceelen
Ontwerper Jolijn Ceelen verkende samen met Nijmeegse ouderen hun kunstzinnige kant in zes uiteenlopende lessen, van collages geïnspireerd op Matisse tot het grafisch beschilderen van onderzetters.
1 x in het schildersatelier van de Zaadelmakerij en 1 x in Wijkcentrum 't Oude Weeshuis
Workshopreeks poëzie door Proces Verbaal
Tijdens de workshopreeks poëzie gingen ouderen samen met Jelmer en Douwe van Proces Verbaal aan de hand van voorbeelden, oefeningen en gesprekken, aan de slag met taal. Samen maakten ze poëzie in onder andere boekvorm en als voordracht.
1 x Wijkcentrum De Biezantijn
Kunst voor het oprapen door Lotte de Schouwer
Kunstenaar en strandjutter Lotte de Schouwer begeleidde en inspireerde ouderen om gevonden voorwerpen (uit de eigen schuur en buurt, schatten van de Waaloevers en uit de natuur) samen te voegen tot allerhande kunstwerkjes.
1 x in Wijkcentrum De Biezantijn en 1 x Ontmoetingscentrum de Toermalijn
Nu Kunst Dichterbij is afgelopen, hebben we alle geleerde lessen en de leukste reacties van de deelnemende ouderen op een rijtje gezet.
Dit zijn ze:
De 7 leukste quotes over de creatieve cursussen
“Ik ben geïnspireerd geraakt! Het is heel verrassend hoe je allerlei losse elementen kunt samenvoegen, spullen die je totaal niet bij elkaar verwacht. Dat geeft een nieuw perspectief. De cursus is heel laagdrempelig, ik ben helemaal niet zo’n creatief iemand. Veel mensen maken al lang mooie creatieve dingen, maar zelf ben ik een beetje een flodderaar. Ik heb het niet zo ontwikkeld. Mijn moeder was wel creatief en mijn zus heeft dat ook. Dus ik wilde nu eens kijken of ik zelf losjes iets kon maken. De cursus sprak me meteen aan. Toen ik dit zag staan dacht ik: dit is ook voor mensen zoals ik en niet alleen maar voor supercreatievelingen die het al in de vingers hebben.”
– Deelnemer cursus Lotte de Schouwer in de Toermalijn
“Het leukste was de verbazing en ontdekken hoe snel je een leuk resultaat kunt hebben”
– Deelnemer cursus Jolijn Ceelen
“Bij een eerdere beeldhouwcursus duurde het maanden voordat ik resultaat had. Nu heb ik ontdekt dat je in een half uur al iets moois kan maken. Ik ben thuis doorgegaan met aquarellen en probeer elke dag een moment te vinden om te schilderen.”
– Cees (75)
“Als ik eenmaal bezig ben, denk ik nergens anders meer aan. Ik heb er heel veel plezier aan om mijn eigen ideeën uit te werken.”
– Lucy (87)
“Ik dacht er al langere tijd aan om te gaan schilderen. Deze cursus is een mooie stap hiervoor om te kijken hoe het mij bevalt”
– Deelnemer cursus Lotte de Schouwer
“Kunst voor het oprapen heeft me opnieuw bewust gemaakt van alle dagelijkse kunstzinnigheid om ons heen. Dat doet iets met je oplettendheid, met je kijken en ervaren.”
– Hélène (62)
“Creativiteit sluimert bij iedereen, maar het moet wel wakker gekust worden”
– Tineke (74)
De 11 geleerde lessen van 2 jaar Kunst Dichterbij
1. Een kortlopende cursus is laagdrempelig. Mensen doen sneller mee aan een cursus van een paar weken dan aan een cursus van een (half) jaar. Dat past makkelijker in hun planning.
2. Een korte cursus werkt beter dan een reeks workshops met vrije inloop. Als er meerdere contactmomenten zijn, ontstaat er meer ruimte voor verdieping en echte gesprekken. We zien dat mensen elkaar zelfs buiten de lessen ontmoeten. Dit effect is lastig te bereiken wanneer de groep steeds wisselt.
3. Veel afwisseling geeft plezier. Iedere week met een andere techniek experimenteren zorgt voor uitdaging en maakt dat iedereen er lol in blijft houden. Als het houtskooltekenen niet bevalt is er een week later weer een nieuwe kans.
4. Een proefmiddag helpt. Zo’n bijeenkomst kan de angst wegnemen dat het een ‘knutselclubje’ is. Het is voor ouderen namelijk belangrijk dat ze creatief serieus genomen worden. De grootste angst van een deelneemster was dat ze ging knutselen met wc-rollen. Je kunt ook de eerste les gratis openstellen voor iedereen.
5. Betrek ouderen bij de opstartfase. Samen met de doelgroep nadenken over de randvoorwaarden en inhoud van de cursus, levert verrassende inzichten op en verrijkt de inhoud van de cursus. Zo leerden wij dat sommige ouderen textielbedrukken 'kinderachtig' vinden. Dat hadden we zelf nooit bedacht!
6. Vrijwilligers zijn niet altijd nodig. Bij ‘beperkt vitale ouderen’ zijn vrijwilligers overbodig, ouderen willen vooral met leeftijdsgenoten in contact komen. Bij senioren in de kwetsbare fase van hun leven zijn vrijwilligers wel waardevol voor het ondersteunen en enthousiasmeren in het creatieve proces.
7. Organiseer de cursus op een locatie dichtbij de doelgroep. Ouderen vinden het vaak spannend om ver te moeten reizen en een nieuwe plek te moeten bezoeken. Zoek hen daarom dicht bij huis op in een wijkcentrum of in een seniorenflat! Kleine disclaimer: er waren ook vitale ouderen die zich juist aangetrokken voelden tot een creatief atelier buiten hun eigen wijk, dat was waardevol voor de inspiratie.
8. Samenwerken met bestaande organisaties werkt het beste om geïnteresseerde ouderen te bereiken. Denk aan zorg- en welzijnsorganisaties en woningcorporaties die al met ouderen in contact staan. We leerden ook dat het wel de nodige tijd kost om deze samenwerkingen op te zetten en dat het belangrijk is om realistische afspraken te maken die haalbaar zijn voor partners.
9. Senioren zijn het makkelijkst te werven via Facebookadvertenties en lokale huis-aan-huisbladen. Doe er je voordeel mee.
10. Aansluiten bij bestaande netwerken is makkelijker dan nieuwe mensen werven. In veel buurten zijn er al wekelijkse koffiemomenten waar een vaste groep ouderen op afkomt. Deze mensen kunnen geënthousiasmeerd worden door mond-tot-mondreclame, maar dan moet de cursus wel op dezelfde locatie plaatsvinden.
11. Neem de tijd voor een kop thee en een praatje. Deelnemers willen creatief aan de slag gaan en hun kunstzinnige kant ontdekken, maar ze vinden het óók belangrijk om nieuwe mensen te ontmoeten en elkaar te leren kennen.