2 weken geleden organiseerden we voor de eerste keer een Maatjes Meet-up voor alle maatjes van Club Goud. Tante Tonnie heeft ons tijdens de meet-up wegwijs gemaakt in de wereld van ouderen met dementie. Ze heeft als case-manager van mensen met geheugenproblematiek veel ervaring met manieren om contact te maken en tien tips van die avond hebben we voor jullie hier nog even op een rijtje gezet.
1. “Hallo, je leukste vrijwilliger Moniek is er weer!”
Voor mensen met geheugenproblematiek is het niet meer vanzelfsprekend om nieuwe informatie op te slaan, omdat ze in fases stukjes van hun geheugen kwijtraken. Het kan dus gebeuren dat iemand je gezicht wel herkent, maar het even niet lukt je naam eraan te koppelen. Wat goed helpt is iemand op een subtiele manier ondersteunen in de herinnering. Zoals Moniek vertelde: “Als ik binnen kwam zei ik altijd: ‘Je leukste vrijwilliger Moniek is er weer!’”
2. Oogcontact maken is ‘warme’ aandacht
Het praten gaat het best als je iemand goed aankijkt. Daarom is het goed om pas een gesprek te beginnen als je voor iemand staat of tegenover iemand zit, zodat je gezicht goed te zien is. Oogcontact is bovendien sowieso een vorm van ‘warme’ aandacht, en daarom behalve praktisch ook gewoon heel erg fijn!
3. “Heb je lekker gegeten?”
Een vraag als “Weet je nog hoe ik heet?” of “Hoe heet ook weer de stad waar we nu zijn?” werkt niet zo goed. Het is een van soort testen dat mensen plots weer bewust kan maken van het feit van dat ze bepaalde informatie niet meer paraat hebben. Daarom werkt een vraag waar je een algemener antwoord op kunt geven (“Heb je lekker gegeten?”) ook beter dan een vraag waarop een specifiek antwoord wordt verwacht (“Wat heb je vanavond gegeten?”).
4. Laat zien waar je over praat
Als je op bezoek gaat bij een maatje is met elkaar praten vaak een belangrijk onderdeel. Het wordt voor mensen met dementie moeilijker om in te beelden wat iemand met een woord bedoelt. Je kunt dus zeggen: ‘Ik heb koekjes meegenomen’, maar het werkt toch ‘t best als je die lekkere bokkenpootjes even laat zien.
5. Wat gaan jullie eigenlijk doen?
Soms staat maatjescontact in het teken van een gedeelde hobby, zoals het geval is bij Gerard en Clasina die elkaar vinden in het schilderen. Als je iets anders doet met je maatje, is het handig om te weten dat in sommige huizen van de Waalboog een bibliotheek (‘De Uitleen’) te vinden is. Daar leen je gratis (en zonder pasje!) materiaal zoals spellen, boeken en themaboxen als basis voor een leuk en betekenisvol gesprek. Je kunt bijvoorbeeld ook een keer met een bewoner een boek gaan lenen of samen een spel uitkiezen.
6. Nieuwe dingen die indruk maken
Als iemand zijn hele leven fan is van jeu de boulen, en dat met jou sinds lange tijd weer eens gaat doen, is de kans groot dat hij of zij er de week daarop weer over begint omdat een bepaalde ervaring zo’n fijn gevoel heeft opgewekt.
7. Genieten van herinneringen Zeker als mensen in een verder stadium van dementie terecht komen, kan het zo zijn dat mensen vaak over een specifieke herinnering praten, misschien wel een paar keer op één en dezelfde middag. Als het een goede herinnering is en een prettig gevoel geeft, is het eigenlijk het fijnst als je er nog eens met aandacht naar kunt luisteren.
8. Voor als je in gesprek gaat
Houd het simpel. Praat over een onderwerp tegelijk. Vraag ook maar een ding tegelijk. Houd je tempo laag met praten. Vermijd (als ’t kan) achtergrondgeluiden, zodat je maatje zich ook op het gesprek kan richten.
9. “Wanneer kom je weer?”
Grenzen aangeven was voor de meeste maatjes een punt. Wat doe je als iemand na een ommetje vraagt of je ‘nu al’ weer gaat? Probeer het antwoord in het midden te laten, 'binnenkort' bijvoorbeeld. Tijdsbegrip is er vaak niet meer. Binnenkort voelt goed, zeker na een fijn samenzijn. En 'nee' of 'over een maand' voelt als afwijzing of nog zo’n lange tijd. Het antwoord is niet zo belangrijk, maar het gevoel wat over blijft.
10. En het is gewoon kei fijn dat je er bent!
Zoals Tonnie zegt: elke keer dat je bij iemand op bezoek gaat, creëer je met je aanwezigheid een momentje van aandacht. Het is super fijn dat je bent geweest! :-)